راهنمای انتخاب اسکنر مناسب

در عصری زندگی می‌کنیم که بدون مطالعه و کسب دانش، نمی‌توان به یک انتخاب و گزینه مناسب رسید. حالا اگر این انتخاب برای خرید یک قطعه الکترونیکی باشد نیاز به داشتن اطلاعات کافی یک امر لازم است، چرا که فناوری‌های خصوصیاتی نو و متفاوتی دارند. اسکنر هم یکی از همین قطعات است که با گذشت زمان به پیچیدگی‌ها و تکنولوژی‌های آن اضافه می‌شود.چه نوع اسکنری بخریم؟ یک اسکنر مناسب چه خصوصیاتی دارد؟ کدام مدل اسکنر متناسب با نیازهای ما است؟ این مقاله در خرید اسکنر مناسب به شما کمک خواهد کرد.

راهنمای خرید یک اسکنر مناسب

اسکنرها بر حسب نوع اسکن یک سند، به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند:

اسکنرهای Flatbed یا مسطح، جزو رایج‌ترین اسکنرها برای کاربرد خانگی هستند. در این نوع اسکنرها، ناحیه اسکن شامل یک صفحه تخت است که سند بر روی آن قرار می‌گیرد. این نوع از اسکنرها به خاطر راحتی در استفاده و تکنولوژی استفاده شده در هد اسکن آن‌ها، از کاربرپسندترین اسکنرها به شمار می‌آید.
به جز اسکنرهای مسطح، اسکنرهای Sheetbed و اسکنرهای استوانه‌ای نیز در بازار موجود هستند .در اسکنرهای Sheetbed هد اسکن ثابت است و سند مانند یک پرینتر، برای اسکن حرکت داده می‌شود. همچنین اسکنرهای استوانه‌ای دارای کیفیت و دقت تفکیک پذیری بالایی هستند و برای اسکن نقشه و چاپ استفاده می‌شوند

اسکنر چگونه کار می‌کند؟

بهتر است قبل از هر چیز بدانیم اسکنر چیست؟ اسکنر یک دستگاه تصویربرداری است که به سلول‌های حساس به نور یا چشم‌هایی مجهز است که می‌توانند نوری را که از شی مورد اسکن منعکس‌ شده یا عبور کرده‌ است شناسایی کنند. به این سلول‌ها (Charged-Couple Device CCD) می‌گویند.
CCDها به صورت خطی در کنار هم قرار می‌گیرند و نوار باریکی را تشکیل می‌دهند. هر CCD با اندازه‌‌گیری شدت نور، آن را به بار الکتریکی تبدیل می‌کند. تعداد CCD ها در هر اسکنر به هزاران عدد می‌رسد و هر کدام یک پیکسل از شی را ایجاد می‌کنند. به ازای هر پیکسل، تعداد مشخصی بیت، اختصاص داده می‌شود که برای ذخیره اطلاعات لازم هستند. هر چه تعداد بیت‌ها بیشتر باشد، کیفیت تصویر بهتر می‌شود.

بیشتر اسکنرها از CCD استفاده می‌کنند. اما بعضی از اسکنرهای جدیدتر به فناوری Contact Image Sensor (CIS) مجهز شده‌اند. در اسکنر CCD، نوری که از شی مورد اسکن منعکس می‌شود، با عبور از یک مجموعه آینه و لنز به سوی نوار CCD ها هدایت می‌شود. اما در اسکنر CIS، حسگرها درست زیر شی قرار دارند و خودشان نور منعکس‌ شده را مستقیم دریافت می‌کنند. از آن‌ جایی که این اسکنر‌ها، به سیستم پیچیده نوری احتیاج ندارند، کوچک‌تر و بادوام‌ترند و هزینه ساخت آن‌ها کم‌تر می‌شود.

حسگرهای CIS به تراشه‌هایی مجهز هستند که می‌توانند از شی مورد اسکن تصویر دیجیتالی تولید کنند. مصرف انرژی آن‌ها کم تر ازCCD ها است. اما این تراشه‌ها در واقع فضایی را اشغال می‌کنند که اگر نبودند این فضاها مورد استفاده حسگرهای نوری قرار می‌گرفت. از همین رو، کیفیت تصویری که اسکنرهای CIS به دست می‌دهند کمی پایین‌تر از اسکنرهای CCD است. به همین دلیل، خیلی از کاربران از مزایای اسکنرهای CIS (مانند کوچک بودن یا ارزان بودن) صرف‌ نظر می‌کنند و به سراغ اسکنرهای CCD می‌روند.

انواع اسکنر

اسکنرها از نظر شکل و کاربرد به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که این تقسیم بندی در قیمت آن‌ها نیز تأثیر می‌گذارد. در ادامه به نمونه‌هایی از آن اشاره می‌شود.

اسکنرهای خوابیده‌

این نوع اسکنر از یک صفحه شیشه‌ای تخت تشکیل شده‌ که روی نوار حسگرهای نوری قرار می‌گیرد و در آن روی صفحه شیشه‌ای می‌خوابد. کاغذ یا کتاب باز شده روی شیشه آن گذاشته می‌شوند و نوری که از زیر شیشه تابیده می‌شود با برخورد به شی مورد اسکن، منعکس می‌شود و به وسیله نوار CCD دریافت می‌شود.
اسکنرهای خوابیده جزء انواع رایج اسکنرها هستند که در دو مدل رنگی و تک رنگ عرضه شده است. تنها عیب این اسکنرها این است که جای زیادی را روی میز اشغال می‌کنند.

اسکنرهای کاغذکش

در این نوع اسکنرها، نوار حسگرهای نوری (برخلاف اسکنرهای خوابیده) بی‌حرکت است و برگه‌ای که اسکن می‌شود روی نوار حرکت می‌کند. این نوع اسکنر برای کسانی که حجم بزرگی از اسناد را اسکن می‌کنند و به متن قابل ویرایش دست پیدا می‌کنند، بسیار مناسب است.
اگر اسکنرهای کاغذکش را به یک دستگاه Automatic Document Feeder) ADF شاید به توان گفت برگه‌ رسان خودکار) مجهز کنید، دیگر لازم نیست خودتان تک تک برگه‌ها را وارد اسکنر کنید.
اسکنرهای کاغذکش در دو نوع رنگی و تک رنگ عرضه شده‌اند. البته عکس یا صفحات کوچک را هم می‌توان وارد اسکنر کرد اما ممکن است این کاغذها درون اسکنر جمع شوند، به همین دلیل برای این کار اسکنرهای خوابیده مناسب‌تر هستند. اسکنرهای برگه‌خور بسیار جمع‌ و جور هستند و مناسب فضاهای محدود است.

اسکنرهای دستی

پهنای این اسکنرها حدود ۱۰ تا ۱۲ سانتی‌متر است، که امکان جابه‌جایی و حمل آن‌ها را به آسانی فراهم می‌کند. این اسکنر به پورت موازی کامپیوتر وصل می‌شود و برای کامپیوترهای کیفی بسیار مناسب است. عیب این اسکنرها این است که برای اسکن گرفتن از اسناد معمولی با اندازه‌های مثلاً A4  باید آن‌ها را در چند قسمت اسکن کنید. تا جایی که ممکن است نرم‌افزارهای همراه اسکنر، این قسمت‌ها را به یکدیگر می‌چسبانند. اما این کار بسیار زمان بر است.
نوع دیگری از اسکنرهای دست‌گرفتنی، اسکنر قلمی است. اسکنر قلمی برای اسکن، روی هر خط از متن چاپ‌ شده کشیده می‌شود، مانند ماژیکی که برای نشانه گذاشتن روی متن می‌کشیم. نرم‌ افزار تشخیص نوری همراه قلم، اسکن‌ها را به متن قابل ویرایش تبدیل می‌کند و از طریق پورت سریال یا USB به کامپیوتر انتقال می‌دهد

.

این اسکنرها به حدی کوچک شده‌اند که داخل کیف دستی جا می‌شوند. این اسکنرها به پورت USB یا PC Card  کامپیوتر کیفی وصل می‌شوند و می‌توانند به صورت رنگی و تک رنگ اسکن بگیرند. از آنجا که منبع نوری اسکنرهای دست‌ گرفتنی کمی ضعیف است، کیفیت تصویر آن‌ها به خوبی اسکنرهای بزرگ در نمی‌آید.

اسکنرهای فیلم، اسلاید و ترانس پارنسی

کمتر پیش می‌آید که بخواهید از فیلم یا ترانس پارنسی (صفحات شفاف) اسکن بگیرید. اما کسانی که در صنعت چاپ و نشر فعالیت دارند زیاد با این موارد مواجه می‌شوند. از آن جا که نور از اسلاید، فیلم، نگاتیو، و ترانس پارنسی عبور می‌کند، اسکن آن‌ها باید با روش خاصی انجام شود تا حسگرهای نوری بتوانند نور منعکس شده را دریافت کنند. از آن جا که در بیشتر اسکنرها منبع نور و حسگرهای نوری در یک طرف قرار دارند، نمی‌توانند برای اسکن این نوع اسناد مورد استفاده قرار بگیرند. از سوی دیگر، به خاطر این که اسلایدها و فیلم‌ها بسیار کوچک هستند، اسکنر باید حساسیت بسیار بالایی داشته باشد تا بتواند تصویر آن‌ها را شناسایی کند.
بعضی از اسکنرهای خوابیده قابلیت وصل‌ شدن به آداپتور ترانس پارنسی موسوم به TPA یا TPU را دارند. این آداپتور یک صفحه نورانی است که به جای در اسکنر، روی صفحه شیشه‌ای قرار می‌گیرد. روی صفحه شیشه‌ای این نوع اسکنرهای خوابیده، ناحیه خاصی برای اسلاید وجود دارد که مثل ذره‌ بین عمل می‌کند.
انواع دیگر اسکنرهای خوابیده، یک قسمت کشویی دارند که اسلایدها داخل آن گذاشته می‌شوند. البته این نوع اسکنرها بسیار گران هستند. اسکنرهایی هم وجود دارند که فقط اسلاید را اسکن می‌کنند. این اسکنرها ناحیه کوچکی برای اسکن دارند (معمولاً ۴ در ۵ اینچ) و خیلی گران هستند.

دقت وضوح تصویر

یکی از مهم‌ترین پارامترها در خرید اسکنر، دقت وضوح تصویر و لامپ تصویر اسکنر است. واحد (DPI(Dot Per Inch یا ” نقطه در اینچ ” برای این منظور استفاده می‌شود.
برای اسکن یک تصویر معمولی (۵*۳ یا ۴*۶) دقت ۱۰۰ نقطه در اینچ کافی خواهد بود. برای اسکن متون و استفاده در نرم‌ افزارهای Optical character recognition CR دقت DPI300 مناسب است و برای اسکن تصاویر برای چاپ یا بزرگ‌ نمایی، نیاز به دقت ۱۲۰۰ تا ۲۴۰۰ خواهد بود. بنابراین یک اسکنر با وضوح تصویر ۶۰۰ * ۱۲۰۰ یا ۲۴۰۰*۱۲۰۰ مناسب است.

Tranparency

اگر قصد اسکن اسلاید یا فیلم را دارید، اسکنر شما باید به یک آداپتور Tranparency مجهز باشد. این آداپتور ممکن است بر روی خود اسکنر نصب شده باشد یا به صورت یک وسیله جانبی به اسکنر اضافه شود. بعضی شرکت‌ها مانند Epson از یک آداپتور Tranparency برای اسکن نگاتیو و عکس‌های دوربین استفاده می‌کنند که برای کارکردهای خانگی و کوچک مناسب است.

ADF یا تغذیه کننده اتوماتیک سند

ممکن است شما تعداد زیادی سند برای اسکن داشته باشید. (Automatic document feeder (ADF یک قطعه برای تغذیه اتوماتیک اسکنر است که به صورت خودکار سند را به اسکنر تحویل می‌دهد. بعضی از مدل‌های اسکنر این ویژگی را دارند و برای اسکن اسناد در حجم بالا و سایز نامناسب مشکل نخواهید داشت.

Interface

اسکنر برای ارتباط با کامپیوتر، به یک رابط یا Interface نیاز دارد. این‌ که اسکنر انتخابی شما از چه نوع رابطی استفاده می‌کند و یا این که کامپیوتری که قرار است اسکنر به آن متصل شود چه رابط‌هایی را پشتیبانی می‌کند، یکی از مهم‌ترین عواملی است که باید به آن توجه داشته باشید. اگر کامپیوتر شما از USB2 پشتیبانی می‌کند، حتما اسکنری انتخاب کنید که از این رابط استفاده می‌کند. چرا که سرعت و سادگی بسیار خوبی با پورت USB وجود دارد. رابط Firewire نیز از سرعت و دقت بالایی برخوردار است اما به همین نسبت قیمت بیشتری بر روی اسکنر تحمیل می‌کند. مدل هایی نیز وجود دارد که از چند رابط پشتیبانی می‌کنند که انعطاف‌ پذیری بیشتری به مصرف‌ کننده می دهد. پورت Parallel یا موازی و استفاده از کارت SCSI نیز انتخاب‌های دیگری هستند که می توانید برای رابط اسکنر داشته باشید. اما از سرعت کم تری برخوردارند. حتما در زمان انتخاب اسکنر مورد نظر خود نوع رابط اسکنر را سوال کنید.

عمق رنگ‌

به تعداد رنگ‌هایی که اسکنر قادر به شناسایی و ذخیره‌ سازی آن‌ها است، ” عمق رنگ ” گفته می‌شود و با واحد ” بیت در هر پیکسل ” اندازه‌‌گیری می‌شود. یک اسکنر مناسب باید حداقل قادر به شناسایی ۳۶ بیت رنگ باشد. امروزه بسیاری از اسکنرهای خانگی تا ۴۸ بیت در پیکسل را شناسایی می‌کنند که یک کیفیت اسکن مناسب را ارائه می‌کند.

ناحیه اسکنر

مانند پرینتر باید مشخص کنید سندهای شما در حدود چه سایزی هستند: A4، A3 یا اندازه‌های دیگر. حداقل ناحیه‌ای که برای اسکن نیاز خواهید داشت، ۵/‌۸ در ۷ /۱۱ است که به‌ راحتی می توانید یک برگ A4 را اسکن کنید. اندازه ۱۴*۵/۸ نیز مناسب است. بدیهی است که برای سندهای بزرگ‌تر از این اندازه، باید دنبال یک اسکنر مناسب باشید. حداکثر اندازه ناحیه اسکن یک اسکنر یکی دیگر از ملاک های قیمتی است.

تکنولوژی هد اسکن

هد اسکن، قلب یک اسکنر است که تمامی دقت و سرعت و کیفیت اسکن یک سند از آن منشأ می گیرد. دو تکنولوژی مطرح برای هد‌ اسکن (Contact Image sensor (CIS و Charge couple device هستند که CCD به مراتب کارائی بالاتری داشته و بیشتر اسکنرهای حرفه‌ای و با دقت و کیفیت فوق‌العاده با این تکنولوژی سازگار هستند. اسکنرهای دارای تکنولوژی CIS، حجم کوچک تری نسبت به CCD دارند و از کابل جداگانه‌ای برای برق استفاده نمی‌کنند. پیشنهاد می‌کنیم اسکنری که از CCD پشتیبانی می‌کند، تهیه کنید.

نرم‌افزار

به عنوان آخرین ملاک انتخاب یک اسکنر، باید اشاره‌ای هم به نرم‌ افزارهای اسکن و ویرایش سند داشته باشیم. همراه اسکنر یک نرم‌ افزار اسکن ارائه می شود. اما اگر نیاز به نرم‌ افزاری قوی و با قابلیت‌های مناسب برای ویرایش سند دارید یا سند اسکن شما دارای متن است و نیاز به یک نرم‌ افزار OCR دارید، از نرم‌ افزارهای همراه اسکنر غافل نشوید.

انتظارات خود از یک اسکنر را لیست کنید

اگر قصد خرید یک دستگاه اسکنر را دارید، در اولین قدم انتظارات خود را از اسکنر لیست کنید. اسکنر مورد نیاز شما باید چه توانایی‌هایی داشته باشد؟
مدل اسکنر (تخت، استوانه ای یا پرینتری)، اسکن سیاه‌ و‌ سفید یا رنگی، سایز سند اسکن، وضوح تصویر یا اندازه دقت تفکیک پذیری برای اسکن، نوع رابط اتصال به کامپیوتر،موازی،USB ،SCSI  و Firewire، اسکن فیلم و نگاتیو، سرعت، تعداد اسکن در دقیقه و عمق رنگ از مهم‌ترین مواردی هستند که باید برای خود مشخص کنید.

کیفیت خروجی + سرعت = قیمت بیشتر

فرمول بالا در دنیای اسکنرها معروف است. اسکنرهایی هستند که حدود قیمتی ۶۰ هزار تومان دارند و در مقابل اسکنرهای حرفه‌ای بایگانی اسناد قیمت‌های نجومی تا ۲۵ میلیون تومان دارند. تفاوت این دو نوع اسکنر در چیست؟
کیفیت خروجی و دقت تفکیک پذیری رنگ، تکنولوژی‌های به‌ کار رفته در آن‌ها و سرعت بالای اسکن در دقیقه، ویژگی‌های تاثیرگذار در انتخاب یک اسکنر با قیمت مناسب هستند.