امروزه شبکه‌های کامپیوتری نقش مهمی در سازمان‌ها دارند. مدیران سامانه‌ها و زیرساخت‌ها مسئول عملیاتی کردن طرح‌ها و تغییراتی هستند که روزانه باید در شبکه‌ها انجام شود. آن‌ها سامانه‌ها و شبکه‌های ارتباطی را بررسی کرده، تجهیزات جدید را نصب کرده و هر زمان احساس کردند بخشی از زیرساخت ارتباطی با مشکل کندی سرعت یا عدم ارسال درست بسته‌ها روبرو است تغییری در پیکربندی سامانه‌ها به وجود می‌آورند.
در یک شرکت یا سازمان متوسط یا بزرگ ممکن است ترکیبی از شبکه‌های محلی، شبکه‌های گسترده، اینترانت و البته شبکه‌های بیسیم را مشاهده کنید. شبکه‌های بیسیم از جمله فناوری‌هایی هستند که در چند سال گذشته مورد استقبال شرکت‌ها قرار گرفته‌اند و بسیاری از آن‌ها برای کم کردن دردسرهای شبکه‌های سنتی و پیاده‌سازی یک شبکه با راندمان بالا به سراغ شبکه‌های بیسیم رفته‌اند.
همین موضوع باعث شده تا بازار کار جذاب و پر سودی برای متخصصانی به وجود آید که در زمینه طراحی و پیاده‌سازی شبکه‌های بیسیم مهارت کسب کرده‌اند. در این مقاله مروری بر یکی از شغل‌های مرتبط با این حوزه فناوری‌اطلاعات یعنی مهندسی شبکه بیسیم (Wireless Network Engineer) خواهیم داشت.
با توجه به اینکه در برخی شرکت‌ها مهندسان شبکه بیسیم به عنوان مدیر شبکه شناخته می‌شوند و برخی از وظایف مدیران شبکه را در کنار وظیفه اصلی خود انجام می‌دهند، در این مقاله ما از عنوان مدیر برای این عنوان شغلی استفاده می‌کنیم، اما منظور همان مهندس شبکه بیسیم است.
مهندسان شبکه‌های بیسیم و مدیران سامانه‌ها و شبکه‌ها عموماً وظایف زیر را عهده‌دار هستند:
تعیین برآوردی از سیستم‌ها و شبکه‌های مورد نیاز سازمان قبل از پیاده‌سازی زیرساخت‌ها.
نصب تمام سخت‌افزارها و نرمافزارهای شبکه و برنامه‌ریزی برای ارتقا و به‌روزرسانی در آینده.
تأمین امنیت سیستم‌ها و اطمینان از اینکه سامانه‌ها به درستی کار می‌کنند.
جمع‌آوری داده‌ها برای ارزیابی و بهینه‌سازی کارایی سیستم.
اضافه کردن کاربران به شبکه و اعمال به‌روزرسانی‌های امنیتی.
آموزش کاربران در خصوص نحوه استفاده درست از سخت‌افزار و نرم‌افزار.
تفسیر و حل مشکلات زمانی که اخطاری توسط کاربر یا سیستم نظارت خودکار برای مدیر شبکه ارسال می‌کند.
مهندسان شبکه‌های بیسیم، سرورها، دسکتاپ‌ها و تجهیزات موبایل (با قابلیت جابجایی) یک سازمان را مدیریت می‌کنند و مطمئن می‌شوند که سرویس‌های پست الکترونیکی و شبکه‌های ذخیره‌ساز اطلاعات به درستی کار می‌کنند؛ ایستگاه کاری کارمندان (workstation) کارایی لازم را دارد و به درستی به دامنه و شبکه مرکزی متصل است.
در برخی از سازمان‌ها مهندسان در کنار مدیران شبکه‌ها مسئولیت نظارت و مدیریت شبکه‌های راه دوری که در شعب مختلف نصب شده‌اند را عهده‌دار هستند. در برخی موارد مهندسان شبکه‌های بیسیم به معماران شبکه در طراحی و تحلیل مدل‌های شبکه کمک می‌کنند، گاهی اوقات در خرید سخت‌افزار و نرمافزارهای آینده مشارکت کرده، پشتیبانی فنی لازم را به کاربران داده و نقش سورپروایزر را در حل مشکلات کاربران عهده‌دار هستند.
چگونه به یک مهندس شبکه بیسیم تبدیل شویم؟
تحصیلات
برخی از سازمان‌ها و شرکت‌ها از جویندگان کار یک مدرک ثانویه (یک گواهی‌نامه بین‌المللی) درخواست می‌کنند، اما در حالت کلی سازمان‌ها به دنبال جذب افرادی هستند که مدرک لیسانس در رشته علوم کامپیوتر و فناوری‌اطلاعات دارند. از آن‌جایی که مهندسان شبکه با تجهیزات ارتباطی شبکه‌های سنتی و بیسیم کار می‌کنند باید به دنبال اخذ مدرکی در رشته مهندسی کامپیوتر، مهندسی الکترونیک یا مهندسی رشته ارتباطات و فناوری‌اطلاعات باشند.
در ارتباط با مورد آخر، فارغ‌التحصیلان می‌توانند به عنوان کارشناس نصب و راه‌اندازی و نگه‌داری سامانه‌های سوئیچ، کارشناس شبکه‌های فیبرنوری، کارشناس تجهیزات آنتن و مایکروویو، کارشناس مرکز ISP گرایش دیتا، کارشناس سرور شبکه، کارشناس سامانه‌های اطلاعاتی و…. مشغول به کار شوند.
برنامه آموزشی در این زمینه عموماً شامل کلاس‌های برنامه‌نویسی، شبکه‌سازی یا طراحی سیستم است. به این دلیل که فناوری شبکه‌ها دائماً در حال تغییر است، مهندسان شبکه بیسیم باید دانش خود را به‌روز کنند. بنابراین بهتر است در طی دوران شغلی خود دوره‌هایی را بگذرانند و در کنفرانس‌های مرتبط شرکت کنند. لازم به توضیح است که برخی از کسب‌وکارها به مدرک کارشناسی ارشد نیاز دارند.
مجوزها، گواهی‌نامه‌ها و دوره‌ها
برنامه‌هایی که برای ارائه گواهی‌نامه‌ها و مدارک وجود دارند، معمولاً توسط تولیدکنندگان تجهیزات پیشنهاد می‌شوند. هر یک از مدارک فناوری‌اطلاعات دانش و سطح فنی مهارت‌های مهندسان شبکه بیسیم را تأیید می‌کند.
برخی از شرکت‌ها به دنبال استخدام مهندسان شبکه‌های بیسیم یا مدیران شبکه‌ای هستند که توانایی کار با محصولات مورد استفاده آن‌ها را داشته باشند. به‌طور مثال، سازمانی ممکن است از محصولات شرکت سیتریکس استفاده کند و به دنبال جذب افرادی باشد که توانایی کار با محصولات این شرکت را دارند. با این حال، در حالت کلی سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ به دنبال جذب متخصصانی هستند که مدارک رایج مایکروسافت یا سیسکو را دارند.
سطح پیشرفته
مهندسان شبکه می‌تواند به حوزه معماری شبکه ورود پیدا کرده و نقشی به عنوان معمار شبکه را عهده‌دار شوند. همچنین می‌توانند در شغل‌های مدیریتی مربوط به فناوری‌اطلاعات مانند مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی و کامپیوتری خبره در شرکتی مشغول به کار شوند.
مهارت‌های کلیدی و مهم
مهارت‌های تحلیلی: مدیران به مهارت‌های تحلیلی برای ارزیابی عملکرد سیستم و شبکه نیاز دارند. همچنین باید بتوانند تأثیرات ایجاد شده هنگام ایجاد تغییرات در محیط را تعیین کنند.
مهارت‌های ارتباطی: آن‌ها باید بتوانند مشکلات را تشریح کنند و راه‌حل‌ها را برای افراد غیرمتخصص توضیح دهند.
مهارت‌های کامپیوتری: مدیران اتصالات مختلف بین تجهیزات کامپیوتری را بررسی کرده و از درستی عملکرد آن‌ها اطمینان حاصل می‌کنند.
مهارت‌های چندوظیفه‌ای: انجام دادن چند کار همزمان و درگیر شدن با چند مشکل در یک زمان برای هر مدیر شبکه‌ای اتفاق می‌افتد.
مهارت‌های حل مشکل: حل سریع مشکل در شبکه‌های کامپیوتری اهمیت زیادی دارد، زیرا کارمندان عمدتا با مشکلات مختلفی روبرو می‌شوند یا سازمان متوجه می‌شود هر ماه هزینه زیادی بابت پهنای باند پرداخت کرده است.
به‌طور مثال، برخی از برنامه‌ها روی دستگاه‌های سیار کارمندان (عمدتا تبلت‌ها و گوشی‌های اندرویدی) به شکل خودکار به شبکه متصل شده و به‌روزرسانی‌های متعددی را دریافت کرده‌اند.
میزان درآمد، مهارت‌ها، تفکیک
به‌طور متوسط یک مهندس شبکه بیسیم در هر ساعت 47 دلار درآمد درآمد دارد که در طول یک سال برابر با 98267 هزار دلار می‌شود. مهندسان شبکه بیسیم جونیور سالانه 68 هزار دلار درآمد دارند، در حالی که مهندسان شبکه بیسیم ارشد 139 هزار دلار در سال دریافتی دارند. کار با اکسس پوینت‌ها، شبکه‌های محلی و زمینه‌های بیسیم جزو مهم‌ترین مهارت‌هایی است که افراد باید به دنبال کسب آن‌ها باشند. سایت zippia بررسی جالبی انجام داده که نشان می‌دهد نزدیک به80 درصد از افرادی که به عنوان مهندس شبکه بیسیم مشغول به کار می‌شوند مرد هستند و نزدیک به 20 درصد زن هستند. انگلیسی و اسپانیولی زبان‌ها هر کدام با 33.3 درصد در صدر فهرست تفکیک بر اساس زبان قرار دارند.
رشته تحصیلی و مدرک
اکنون اجازه دهید آماری در ارتباط با نرخ اشتغال مهندسان شبکه بیسیم بر مبنای مدارک و گرایش‌های تحصیلی ارائه کنیم. 20.8 درصد این متخصصان در رشته مهندسی الکترونیک تحصیل کرده‌اند. علوم کامپیوتر، شبکه کامپیوتری و سیستم‌های اطلاعات کامپیوتری به ترتیب با 13.4، 11.3 و 8.7 درصد نیز جزو رشته‌هایی با مشارکت بالا محسوب می‌شوند. در رده‌های بعدی فهرست فناوری اطلاعات، مهندسی کامپیوتر، تجارت و فناوری مهندسی الکترونیک قرار دارند. ضمناً 43.1 درصد متخصصان مدرک کارشناسی و 23.7 درصد کارشناسی ارشد را کسب کرده‌اند. تعداد افراد دارای مدرک دکترا تنها 1.4 درصد است.
مسیرهای شغلی یک مهندس شبکه بیسیم
برای یک مهندس شبکه بیسیم شاخه‌ها و زیرشاخه‌های مختلفی وجود دارد. شکل 1 این مسیرهای شغلی را نشان می‌دهد. شاخه‌های اصلی این حوزه به شرح زیر هستند:
مهندس ارشد شبکه (Senior Network Engineer)
مهندس بیسیم (Wireless Engineer)
مدیر پروژه (Project Manager)
مسئول و رهبر تیم (Team Leader)
مشاور شبکه (Network Consultant)
مهندس (Engineer)
متوسط زمان استخدام
برخی از متخصصان پرسش جالبی مطرح می‌کنند مبنی بر اینکه، یک مهندس شبکه بیسیم چه مدت زمانی در استخدام یک سازمان خواهد بود؟
به عبارت دقیق‌تر متخصصان شبکه‌های بیسیم دوست دارند از این مسئله مطمئن شوند که آیا امنیت شغلی دارند یا پس از گذشت مدت زمانی شغل خود را از دست خواهند داد. سایت zippia پژوهش جالبی در این زمینه انجام داده و معتقد است بسته به سازمان یا شرکتی که در آن مشغول به کار می‌شوید ممکن است یک شغل طولانی‌مدت یا کوتاه‌مدت داشته باشید، اما به ندرت پیش می‌آید که شغل دائمی داشته باشید.
تقریبا بیشتر سازمان‌ها پس از آن‌که شبکه ارتباطی بیسیم یا سیمی آن‌ها در وضعیت پایداری قرار گرفت برای کاهش هزینه‌ها اقدام به تعدیل نیرو می‌کنند، این مشکل به ویژه در ارتباط با شرکت‌های کوچک تا متوسطی که از عهده پرداخت هزینه‌ها بر نمی‌آیند رخ می‌دهد. به همین دلیل، مدیران شبکه پس از گذشت مدت زمانی باید به دنبال مرکزی دیگر باشند. جدول 1 میانگین مدت زمانی که افراد در مشاغل مختلف یک سازمان مشغول به کار می‌شوند را نشان می‌دهد.
شغل‌های قبل از مهندسی شبکه بیسیم
افراد برای آن‌که بتوانند شغلی به عنوان مهندس شبکه بیسیم پیدا کنند، لازم است نقش‌های دیگر حوزه فناوری‌اطلاعات را تجربه کرده باشند. این مسئله باعث می‌شود تا افراد پیشینه لازم برای کار با سامانه‌های بیسیم و مهم‌تر از آن نحوه نصب شبکه‌های بیسیم را به‌دست آورده باشند. افرادی که به عنوان مهندس شبکه بیسیم (Wireless Network Engineer) در سازمان‌ها عهده‌دار وظایفی هستند، در گذشته پست‌های مختلفی داشته‌اند.
در جدول 2 فهرست مشاغلی که افراد قبل از ورود به دنیای شبکه‌های بیسیم به آن‌ها ورود پیدا کرده‌اند را مشاهده می‌کنید. در جدول زیر میزان حضور افراد در مشاغل مختلف به ترتیب از درصد زیاد به کم مرتب شده‌اند.
شغل‌های بعد از مهندسی شبکه بیسیم
بیشتر متخصصان دوست دارند در کار خود پیشرفت کنند یا برخی ترجیح می‌دهند به شغل‌هایی باز گردند که بیشتر به آن علاقه دارند. به‌طور مثال، یک متخصص شبکه ممکن است مدتی به عنوان مهندس شبکه در سازمانی مشغول به کار شود و پس از آن‌که به سراغ شغل مهندسی شبکه‌های بیسیم رفته و در نهایت تصمیم بگیرد به همان شغل قبلی خود که مهندس شبکه بوده باز گردد. ده شغلی که مهندسان شبکه بیسیم به سراغ آن‌ها می‌روند در جدول 3 فهرست شده است.
مهندس امنیت بیسیم
در کنار شغلی که در طول این مقاله در مورد آن صحبت کردیم یک شاخه امنیتی نیز وجود دارد. مهندس امنیت شبکه‌های بیسیم شخصی است که مسئول تشخیص خطرات احتمالی پیرامون شبکه‌های بیسیم است.
این افراد آسیب‌پذیری‌های امنیتی سازمان را تشخیص داده و با حل به موقع مشکل از زیان‌های مالی و غیرمالی جلوگیری می‌کنند. مهندس امنیت شبکه‌های بیسیم باید از استانداردهایی مانند IEEE 802.x و IETF اطلاع داشته باشد. فراهم کردن شبکه خصوصی مجازی در دسترسی‌های WAN، اعمال فیلترها بر اساس مک‌آدرس و کار با انواع الگوریتم‌های رمزنگاری از جمله مهارت‌های یک مهندس امنیت بیسیم است.
مهندسان امنیت بیسیم عموماً دارای مدرک کارشناسی علوم کامپیوتر، فناوری اطلاعات، الکترونیک و دیگر زمینه‌های مرتبط هستند. متوسط درآمد آن‌ها 68 هزار دلار در سال و حداکثر 82 هزار دلار است. یکی از مزایای این شغل میزان تقاضا است؛ اکثر سازمان‌ها به دنبال افراد متخصصی هستند که بتوانند ضعف‌های امنیتی را شناسایی و راه نفوذ را ببندند.