همان طور که می‌دانید، سامانه آموزش مجازی یا lms، نرم افزاری است که امکان مدیریت، بایگانی، پیگیری، گزارش دهی و ارائه دوره‌های آموزش مجازی یا برنامه‌های آموزش آنلاین را فراهم می‌کند. برای هماهنگی موارد مختلف، در این شیوه آموزشی پرکاربرد و در حال گسترش، استانداردهایی تدوین شده که آشنایی با آنها برای افرادی که با این دورها سر و کار دارند، ضروری است. استاندارد اسکورم (scorm)، یکی از از این استانداردها است. امروز می‌خواهیم به شما بگوییم استاندارد اسکورم چیست و چگونه اجرا می‌شود.
استاندارد اسکورم چیست؟
استاندارد SCROM (اسکورم)، مخفف Sharable Content Object Reference Model و یک استاندارد بین المللی برای دوره‌های آموزش الکترونیکی است. اگر دوره شما در قالب اسکورم منتشر شده باشد، می‌توانید مطمئن باشید که تقریباً هر سیستم مدیریت یادگیری (lms) آن را تشخیص می‌دهد.
سایت wikipedia، سوال scorm چیست را به این شکل پاسخ می‌دهد:
scorm، مجموعه‌ای از استانداردها برای فناوری آموزش الکترونیک مبتنی بر وب است که ارتباط بین محتوای سمت مخاطب و سیستم میزبان را تعریف می‌کند. معمولا یک سیستم مدیریت یادگیری پشتیبانی از این استاندارد را بر عهده دارد.
استانداردها همیشه و در هر زمینه‌ای مهم هستند. به عنوان مثال، شما هنگام تهیه یک DVD، مطمئن هستید که با هر نوع دستگاه پخش می‌توانید آن را تماشا کنید. چرا که DVD یک استاندارد پذیرفته شده است. به همین دلیل سازندگان مجبور نیستند انواع مختلفی از دیسک‌ها را برای هر مارک پخش کننده تولید کنند.
استاندارد اسکورم، شامل مدلی برای عناصر آموزشی اشتراک پذیر مانند متن، صوت، ویدئو و… است. این مدل دربرگیرنده مجموعه ویژگی‌هایی است که دسترس پذیری، تطبیق پذیری و قابلیت استفاده مجدد را برای محتوای آموزشی، ایجاد می‌کند. اسکورم، یک استاندارد مبتنی بر وب و حاصل پژوهش موسسات AICC، IMS، IEEE و وAriadne است.
در واقع، استاندارد اسکورم، لیستی از الزامات فنی است. این لیست به شما می‌گوید که چگونه می‌توانید دوره‌ای را اجرا کنید که روی هر پلتفرمی کار کند.
تجربه یک آموزش و یادگیری کم هزینه با سامانه LMS راهبران
بسته اسکورم چیست؟
بسته scorm ، دوره scorm یا ماژول scorm ، حاوی یک فایل فشرده با پسوند Zip. است. این فایل محتوای خاصی دارد که توسط استاندارد اسکورم تعریف شده است. داخل روت این فایل فشرده، فایلی به نام imsmanifest قرار دارد که حاوی اطلاعات کاربردی بسته موجود است.
از آنجا که بسته‌های اسکورم معمولا به صورت تحت وب و مستقل از هر مرورگر مورد استفاده قرار می‌گیرند، معمولا در آنها از صفحات HTML با کد ساده استفاده می‌شود. همچنین، در صورتی که احتیاج به فایل فلش، فایل ویدئویی یا تصویر باشد، کد لازم برای نمایش این موارد در فایل‌های HTML قرار می‌گیرد.
نحوه باز کردن بسته اسکورم چگونه است؟
شما می‌توانید بسته های اسکورم را به 2 روش اجرا کنید:
- آن را در سامانه lms بارگذاری کرده و بر روی فایل وارد شده کلیک کنید تا بتوانید دوره را مشاهده کنید.
- از طریق مرورگرهای اینترنت، یک دوره scorm را در کامپیوتر خود اجرا کنید. برای انجام این کار، باید آرشیو ZIP خود را استخراج کرده و بر روی فایل راه اندازی کلیک کنید.
نحوه ویرایش بسته اسکورم چگونه است؟
بسته scorm ، همان محتوای وب است که می‌تواند با استفاده از API scorm با سامانه LMS ارتباط برقرار کند. این نکته را به یاد داشته باشید که شما نمی‌توانید یک دوره منتشر شده را ویرایش یا مهندسی معکوس کنید.
اما از آنجا که اکثر دوره‌های scorm با ابزارهای تالیفی مانند iSpring Suite ایجاد می‌شوند، پس بهتر است از فایل‌های پروژه (فایل منبع) که شامل تمام محتویات از جمله متن، تصویر، صوت، فیلم و… است، استفاده کنید. در صورت در اختیار داشتن فایل پروژه، می‌توانید تغییرات لازم را ایجاد کرده و دوره اسکورم را منتشر کنید.
چگونه استاندارد اسکورم ایجاد کنیم؟
تا اینجا دانستیم استاندارد اسکورم چیست و نحوه بازکردن و ویرایش بسته‌های آن چگونه است. اما راهکار ایجاد استاندارد اسکورم چیست؟ در گذشته، توسعه استاندارد اسکورم یک فرآیند پیچیده بود و تنها متخصصان برنامه نویسی قادر به توسعه آن بودند. به این صورت که ابتدا توسعه دهندگان، بسته scorm را به صورت دستی از تعدادی صفحات HTML ایجاد کرده و کدی که دوره را به lms متصل می‌کند، می‌نوشتند. سپس همه چیز را در آرشیو ZIP قرار می‌دادند.
اما امروزه همه افراد می‌توانند با استفاده از محصولات نرم افزاری eLearning، یک دوره الکترونیکی ایجاد کنند. ابزارهای تالیف کد تعامل LMS را به صورت خودکار تولید کرده و تمام مطالب آموزشی را در یک فایل scorm قرار می‌دهد. تنها کاری که شما باید انجام دهید این است که دوره مورد نظر خود را در سیستم آموزشی بارگذاری کنید.
دوره‌های اسکورم با چه ابزارهایی ایجاد می‌شود؟
ابزار ایجاد دوره‌های اسکورم به 3 دسته تقسیم می‌شوند:
ویراستاران مستقل
خدمات آنلاین ابری
افزونه‌های پاورپوینت
به خاطر داشته باشید که اگر در حال توسعه اولین دوره الکترونیکی خود هستید، بهتر است حتما از افزونه PowerPoint استفاده کنید. به این دلیل که:
برای یادگیری یک برنامه جدید، نیازی به صرف زمان زیادی ندارید. مثلا اگر تا الان یک ارائه چند رسانه‌ای را تجربه کرده‌اید، می‌توانید دوره‌ها را در پاورپوینت بسیار سریع ایجاد کنید. همچنین می‌توانید از پاورپوینت مورد استفاده در کلاس، به عنوان پایه‌ای برای دوره فراگیران استفاده کنید.
ایجاد این دوره‌ها با ابزار iSpring Suite Max که به عنوان یک افزونه پاورپوینت به حساب می‌آید، بسیار آسان است. پس از نصب، تمام قابلیت‌های iSpring Suite در یک صفحه ویژه پاورپوینت ظاهر می‌شود. به این ترتیب شما می‌توانید در محیط PowerPoint، ارائه خود را به یک دوره الکترونیکی تبدیل کنید.
استاندارد اسکورم چگونه کار می‌کند؟
حالا که تا حدودی با استاندارد اسکورم آشنا شدیم و دانستیم اسکورم چیست، لازم است نحوه عملکرد آن را نیز بررسی کنیم و بدانیم استاندارد scorm چگونه کار می‌کند.
بسته بندی محتوا
تمام مطالب آموزشی یک دوره، در یک بسته scorm قرار داده می‌شود. این بسته شامل تمام اطلاعاتی است که یک LMS برای وارد کردن و راه اندازی محتوا نیاز دارد. به بیان دیگر، این فایل به سوالاتی مانند «کدام سند باید راه اندازی شود؟» و «نام این محتوا چیست؟» پاسخ می‌دهد.
ارتباط در زمان اجرا
این بخش، تبادل داده‌ها بین سیستم lms و محتوا را بر عهده داشته و به تحویل و ردیابی می‌پردازد. ابتدا سیستم lms ، محتوا را پیدا کرده و سپس از طریق تماس‌های «دریافت» و «تنظیم»، با آن ارتباط برقرار می‌کند.
ترتیب گذاری
این بخش به نحوه حرکت فراگیران در طول دوره آموزشی مربوط می‌شود. به عنوان مثال، نحوه حرکت کاربر پس از انجام اقداماتی مانند کلیک روی دکمه بعدی را مشخص می‌کند. همچنین، نشان می‌دهد قبل از ورود به مرحله بعد، کدام فعالیت‌ها باید تکمیل شوند.
مزایای استاندارد اسکورم چیست؟
اکنون باید به مزایای این استاندارد آموزشی توجه کنیم. استاندارد اسکورم، مزایایی دارد که حتی شاید انتظار آنها را هم نداشته باشید.
سازگاری و هماهنگی
تقریبا هر سامانه lms یک دوره scorm را تشخیص داده و با آن سازگار می‌شود.
کنترل روند پیشرفت و تکامل
فراگیر مجبور نیست یک باره کل دوره را بگذراند. بلکه روند آموزش، مرحله به مرحله قابل تنظیم است. به عنوان مثال، بعد از نیم ساعت آموزش، می‌تواند 10 دقیقه استراحت کرده و درس را از همان جایی که متوقف شده، مجددا ادامه دهد. به این ترتیب، پیشرفت، به کندی اتفاق می‌افتد.
امکان ارزیابی بازخوردها
با این استاندارد، شما می‌توانید پیشرفت دانشجویان را ارزیابی کنید. وقتی فراگیران دوره‌های آموزشی را می‌گذرانند، سیستم نشان می‌دهد که آنها چگونه امتیاز گرفته‌اند یا چگونه دوره خود را تکمیل کرده‌اند.
واضح و روشن بودن ساختار دوره
شما می‌توانید یک ساختار دوره‌ای مشخص ایجاد کرده و برای حرکت بین بخش‌های مختلف آن، قوانینی را تنظیم کنید. به عنوان مثال، ممکن است فراگیران ابتدا نیاز به گوش دادن به یک سخنرانی و سپس تماشای یک فیلم داشته باشند و تنها در این صورت بتوانند به آزمون نهایی بروند.
ماژولار بودن دوره‌های مبتنی بر استاندارد اسکورم
مطالب آموزشی مبتنی بر اسکورم، از واحدهای مستقل یا ماژول تشکیل شده است. هر ماژول می‌تواند در سایر دوره‌های lms نیز مورد استفاده قرار گیرد.تقریباً هر lms یک دوره اسکورم را تشخیص داده و با آن سازگار می‌شود.
چه افرادی از استاندارد اسکورم استفاده می‌کنند؟
همان طور که پیش‌تر اشاره کردیم، scorm یک ابزار قدرتمند و موثر برای افراد درگیر در دوره‌های آموزش الکترونیکی است. اما وقتی کسی در مورد استفاده از اسکورم صحبت می‌کند، معمولا به استفاده از بسته‌های scorm به عنوان دوره‌هایی که توسط متخصصان آموزش الکترونیکی ایجاد شده‌اند، اشاره می‌کند. طراحان آموزشی با یک ابزار نویسندگی برای خلق محتوا و ارائه آن به عنوان یک بسته scorm کار می‌کنند. سپس مدیران آموزشی دوره‌های scorm را در lms بارگذاری کرده و به صورت آنلاین به فراگیران ارائه می‌دهند.
و در انتها…
اکنون می‌دانیم استاندارد اسکورم چیست، چه کاربردی دارد و چه افرادی از آن استفاده می‌کنند. همان طور که گفتیم، این استاندارد، یکی از قوی‌ترین و کامل‌ترین استانداردها در زمینه تولید محتوای الکترونیکی است. در حال حاضر، اکثر سیستم‌های آموزش مجازی lms ، از این استاندارد برخوردار هستند.
استاندارد اسکورم، یک روش و یک منبع کامل برای ایجاد و ارائه محتوای آموزشی، به اشتراک گذاری مطالب، برگزاری آزمون، اعلام نتایج، بررسی نتایج و در نهایت دریافت مدرک است. همچنین می‌تواند رابط کاربری فراگیران، اساتید و سیستم‌های آموزشی آنلاین را نیز شامل شود.